CC BY
33
Вестник КазНМУ, №3(1)- 2014
УДК 613.686.81/.83+614.2-053.5(083.9)
А.Ж. МОЛДАКАРЫЗОВА1, М.К. ЖЕЛДЕРБАЕВА1, Б.Н. ДОСЖАН1, С.Н. ЖАПАРОВА2
гС.Д. Асфендияров атындагы Цазац ¥лттыц медицина университетi 2КГП на ПХВ "Аксуская центральная больница"
АЛМАТЫ КАЛАСЫНЫН, БАСТАУЫШ МЕКТЕП 3-4 СЫНЫП ОКУШЫЛАРЫНЫН ДЕНСАУЛЫК ЖАГДАЙЫНА АСПАЛЫ С0МКЕЛЕР1НЩ, ЭСЕР1Н ГИГИЕНАЛЫК Т¥РГЫДАН БАГАЛАУ
Цаз'рг'! тацда оцушыларга ортопедиялыц нормадан жогары салмацтагы свмкелерд'1 алып ЖYPуге тура келед'1. Мектеп цуралдарыныц ауырлыцмэселеа толыцзерттелмеген. Бундай ЖYктемелердiц жас агзага керi эсер'! эртYPлi жэне кейде денсаулыц жагдайына цау'т твнд'ру'де MYMкiн. Зерттеу Алматы цаласы оцу мекемелер'ш'щ 3 жэне 4 сынып оцушылырыныц арасында ЖYPгiзiлген. Бастауыш мектептц 3-4 сынып оцушыларыныц денсаулыц жагдайына мектеп цурал жабдыцтары салынган аспалы семкелерд'щ зиянды эсер'ш гигиеналыц багалау жэне алдын алу шаралары бойынша гигиеналыц усыныстар тагайындау.
Тyйiндi создер: Аспалы свмке, омыртца баганыныц деформациясы, бой жэне салмац елшейт'ш цурал жабдыцтар, гигиеналыц нормативтер
Такырыптыц езектшп.
Бастауыш сынып окушыларыныц анатомиялык-физиологиялык ерекшелттерГ Бул жаста дененщ барлык органдары мен тканьдарында елеуш езгерктер болады. Мысалы, омыртканыц барлык мойын, арка бел буг^ст^ дамиды. [1] Эйтсе де скелеттщ катаюы элi де аякталмайды, оныц аса иiлгiштiгi мен ширакты-лыгы да осыдан. Баланыц денсаулык жагдайы кептеген факторлармен аныкталады, соныц iшiнде бупнп бiздiц токталып отырган элеуметтiк фактор мен мектептт факторына байланысты бастауыш сыныптарда окитын окушылардыц денсаулыгына аспалы семкенщ эсерiн багалау казiргi уакыттагы езектi мэселелердщ бiрi болып отыр. [2] Теменгi сыныптагы окушылардыц мэжбYPлi турде партада уза; отыруы, ауыр аспалы семкелердi асынуы, сонымен катар бiр иыкпен кетергенде кебiнесе омырткалардыц кисаюы дамиды. Жалпыга белгiлi ауруды емдегеннен гер^, алдын алган жен. Элi дурыс жетiлмеген агзаны артык ауыр салмакпен жуктеуге болмайды. Артык салмакпен агзага ауырлык TYсiрсе буынмен омырткага керi эсерiн тигiзуi мумкш. Берiлетiн салмак баланыц бойына, салмагына, жасына жалпы дене бiтiмiне сэйкес болуы тиiс. Бастауыш мектептiц 3-4 сынып окушыларына берiлетiн ауырлык 22,5 кг-нан аспауы кажет, ягни курал жабдык салынган аспалы семкес бала салмагыныц 10 пайызын гана курауы керек. [3] Балалар уш^н аркага жэне иыкка таралатын салмак бiркелкi болуы мацызды. [1] Бастауыш сынып жасындагы балаларга бiр иыкка арналган семкенi тагуга болмайды, олар мшдетп турде екi иыкты (ортопедиялык семке) тагулары тиiс. Ортопедиялык семкелер баланыц арка булшык еттерi мен кеуде омырткаларыныц булшык еттерiн ныгайтады. Тыныштык жэне козгалыс кезiнде арканы тт устауды камтамасыз етедi. Емдт профилактикалык касиетке ие омырткага жэне буынга TYсетiн ауырлак KYшiн реттейдГ [4] Ортопедиялык семкелердегi жалпак белдт мойын, арка жэне иык буынындагы дурыс физиологиялык байланысты камтамасыз етедГ Бул шаралардыц барлыгы тiрек-кимыл аппаратымен тутас агзаныц дурыс жумыс жасауына кепiлдiк бередi. [5] Семкенi дурыс тандау жэне ауыр салмактыц алдын алу балалардагы кептеген аурулардыц алдын алуына септiгiн тигiзедi. Осы мэселе бойынша акпараттарды жинастыру кезiнде шетелдт
эрiптестердiц баспалары арасында, сонымен бiрге, ТМД елдерiнiц курамына кiретiн елдерде осыган тэн зерттеулер болмагандыгы аныкталды. Сондыктан да осы усынылып отырган мектеп окушыларыныц денсаулыгыныц бузылыстары мен окушылардыц пайдаланатын аспалы семкелерiнiц ауырлык дэрежес арасындагы байланысты аныктап, зерттеуге кажеттiлiк туындап отыр.
Зерттеу ж^мысыныц максаты
Бастауыш 3-4 сынып окушыларыныц денсаулыгына аспалы семкелердщ ауырлыгын багалау апта кундерЫ жэне жыл мезгiлiн есепке ала отырып, зерттеу. Зерттеу материалдары мен
Зерттеу барысында Алматы каласыныц Бостандык жэне Жетiсу аудандарына карасты №140 гимназиясымен №2 орта мектептщ 3-4 сынып окушылары зерттеуге алынады. Зерттеуге бiр апталык оку KYндерi мен жыл мерзiмдерiне байланысты курал-жабдыктар салынган аспалы семкелер мен курал-жабдыксыз аспалы семкелердiц салмагы жэне окушылардыц дене салмагы мен жыл мезгтдерЫе байланысты киiмiмен дене салмактарына бакылау ЖYPгiзiледi. Аспалы семкелердi колдану бойынша окушыларга сауланамалар ЖYPгiзiледi. Сонымен катар, тургылыкты жерi бойынша оку мекемелерi мен емханаларда окушылардыц медициналык кужаттарымен жумыстар ЖYPгiзiледi. Зерттеу Алматы каласы оку мекемелерiнiц 3 жэне 4 сынып окушылырыныц арасында ЖYPгiзiлген. Зерттеу барысында кыскы жэне кектемгi кезецде, барлык оку аптасы аралыгында мектеп куралдары салмагын елшеу ЖYPгiзiлдi. Зерттеу кезшде куралдардыц орта салмагы руксат етiлген ортопедиялык нормадан (10%) жогары екен аныкталды жэне 14% курайды. ^ыздарда куралдар салмагы орташа есеппен улдар куралдарынан жогары. ^ыскы мезплде ортопедиялык нормадан жогары 40% окушылар 4 кг жогары куралдар, ал кектемде 27% окушылар 4 кг жогары куралдар устайды. 30 кг дейшп негiзгi топта шамамен окушылардыц 77%-да оку куралдарыныц салмагы руксат еттген нормадан жогары, 31-40 кг-дык негiзгi топта -37%, 41-50 кг-дык негiзгi топта 5%, 50 кг жогары непзп топта 8% окушыларда мектеп куралдарыныц салмагы нормативтен жогары екен аныкталды.
Вестник КазНМУ, №3(1)- 2014
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Неменко Б.А.Оспанова Г.К.Балалар мен жасeспiрiмдер гигиенасы (окулык;). -Алматы: 2002.
2 Кучма Г.И. Гигиена детей и подростков. Учебник / Под ред. - М.:ГЭОТАР-Медиа, 2010. - С.215.
3 Кенесариев У.И. авторластармен б^рге. «Жалпы гигиена» окулыгы. - Алматы: 2012. - Б. 360.
4 ^Р у^метшщ к;аулысы 30 желток;сан 2011 жыл 31684 «Об утверждений санитарных правил «Санитарно-эпидемиологических требований к обьектам воспитание образования детей и подростков»». 2011.
5 Касмакасов С.К.. Мамедахунов Х.М., Капасакалис В.А, Шиналиев Б.С., Цой О.Х., Валижанова М.М., Цай Ю.Г. О необходимости пересмотра нормативных документов, регламентирующих санитарно-гигиенических условия в образовательных организациях //Актуальные вопросы формирования здорового образа жизни, профилактики заболеваний и укрепления здоровья. - Алматы: 2007. - № 3-4. - С. 44-45.
МОЛДАКАРЫЗОВА А.Ж., ЖЕЛДЕРБАЕВА М.К., ДОСЖАН Б.Н., ЖАПАРОВА С.Н.
ГИГИЕНИЧЕСКАЯ ОЦЕНКА ВЛИЯНИЯ ШКОЛЬНЫХ РАНЦЕВ НА СОСТОЯНИЕ ЗДОРОВЬЯ ДЕТЕЙ НАЧАЛЬНЫХ 3-4 КЛАССОВ Г.АЛМАТЫ
Резюме: В данной статье рассматривается гигиеническая оценка негативного влияния тяжести школьных ранцев на состояние здоровья детей 3-4 классов, а также предложение профилактических мероприятий по предотвращению вреда здоровью.
Ключевые слова: рюкзак, деформация позвоночного столба, приборы по измерению роста и веса, гигиенические нормативы.
MOLDAKARYZOVA A.ZH., ZHELDERBAYEVA M.K., DOSZHAN B.N., ZHAPAROVA S.N.
HYGIENIC ASSESSMENT OF THE IMPACT OF SCHOOL BAGS ON THE HEALTH OF CHILDREN IN PRIMARY
SCHOOL IN ALMATY
Resume: In this article the hygienic assessment of the severity of the negative impact of school bags on the 3-4 graders health is made. Also we offer some preventive measures to prevent that harm in future.
Keywords: Backpack, deformation of the spinal column, devices for measuring height and weight, hygienic standards.
