Научная статья на тему 'Ахолини иш билан бандлигини таъминлашда хусусий бандлик агентликларининг роли ва уларнинг хукукий макомини аниклаш'

Ахолини иш билан бандлигини таъминлашда хусусий бандлик агентликларининг роли ва уларнинг хукукий макомини аниклаш Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
7
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Alfraganus
Область наук
Ключевые слова
Рынок труда / пандемия / частное агентство занятости / рекрутинговое агентство / МОТ / лицензия / Labor market / pandemic / private employment Agency / recruitment Agency / ILO / license

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Салимов Шерзод

Мазкур тадқиқот ишининг мақсади аҳолини иш билан бандлигини таъминлашда хусусий бандлик агентликларининг роли ва уларнинг ҳуқуқий мақомини аниқлашдан иборат. Хусусий бандлик агентликлари фаолиятини янада ривожлантириш, ҳуқуқий тартибга солиш билан боғлиқ муаммолар ва бандлик масалалари бўйича давлат органлари билан ўзаро фарқли ва ўхшаш жиҳатлари таҳлил қилинади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Determine the role of private employment agencies in providing employment and their legal status

The purpose of this research is to determine the role of private employment agencies and their legal status in providing employment to the population. Issues related to the further development of private employment agencies, legal regulation and interaction with state bodies on employment issues are analyzed in various and similar aspects.

Текст научной работы на тему «Ахолини иш билан бандлигини таъминлашда хусусий бандлик агентликларининг роли ва уларнинг хукукий макомини аниклаш»

Alfraganus

xalqaro ilmiy jurnal

УДК: 342.156

АХОЛИНИ ИШ БИЛАН БАНДЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШДА ХУСУСИЙ БАНДЛИК АГЕНТЛИКЛАРИНИНГ РОЛИ ВА УЛАРНИНГ ХУКУКИЙ МАКОМИНИ АНИКЛАШ

ОПРЕДЕЛЕНИЕ РОЛИ ЧАСТНЫХ АГЕНТСТВ ЗАНЯТОСТИ В ОБЕСПЕЧЕНИИ ЗАНЯТОСТИ НАСЕЛЕНИЯ И ИХ ПРАВОВОЙ СТАТУС

DETERMINE THE ROLE OF PRIVATE EMPLOYMENT AGENCIES IN PROVIDING EMPLOYMENT AND THEIR LEGAL STATUS

Салимов Шерзод Юнусович1

Аннотация: Мазкур тадцицот ишининг мацсади ахолини иш билан бандлигини таъминлашда хусу-сий бандлик агентликларининг роли ва уларнинг хуцуций мацомини аницлашдан иборат. Хусусий бандлик агентликлари фаолиятини янада ривожлантириш, хуцуций тартибга солиш билан боглиц муаммолар ва бандлик масалалари буйича давлат органлари билан узаро фарцли ва ухшаш жихатлари тахлил цилинади. £Аннотация: Целью данной исследовательской работы является определение роли частных агентств занятости и их правового статуса в обеспечении занятости населения. В различных и схожих аспектах анализируются вопросы, связанные с дальнейшим развитием деятельности частных агентств занятости, правовым регулированием и взаимодействием с государственными органами по вопросам занятости населения.

1 Укитувчи, Ижтимоий фанлар кафедраси, ALFRAGANUS UNIVERSITY, Тошкент, Узбекистон. Почта: [email protected] ORCID: -0009-0009-9043-565X

Alfraganus

xalqaro ilmiy jurnal Умру

Annotation: The purpose of this research is to determine the role of private employment agencies and their legal status in providing employment to the population. Issues related to the further development of private employment agencies, legal regulation and interaction with state bodies on employment issues are analyzed in various and similar aspects.

Калит сузлар: Меунат бозори, пандемия, хусусий бандлик агентлиги, рекрутинг агентлиги, ХМТ, лицензия.

Ключевые слова: Рынок труда, пандемия, частное агентство занятости, рекрутинговое агентство, МОТ, лицензия.

Keywords: Labor market, pandemic, private employment Agency, recruitment Agency, ILO, license

Бугунги кунда а^олининг иш билан бандлигини таь-минлашда инсоннинг тажрибаси, малакаси, яшаётган худуди, жинси, ижтимоий ^олатидан ^атьий назар ^ар бир инсон ме^нат бозорида муносиб иш урнига эга булишга интилади. Дунё а^олисининг табиий усиш сони бир кунда 227398 кишига, бир йилда 96 617 035 кишига купайишини инобатга олсак а^олининг иш билан бандлигини таъминлаш жа^он ^амжамиятининг ^ал ^илиниши кечиктириб булмайдиган муаммосидир.

Хусусан Узбекистон Републикаси Президенти-нинг 2022 йил 28 январдаги "2022-2026 йилларга мулжалланган Янги Узбекистоннинг тара^иёт

стратиегияси тугрисида"ги фармонда ".....ма^ал-

лаларда янги институт сифатида жорий ^илинган тадбиркорликни ривожлантириш, а^оли бандлигини таъминлаш ва камбагалликни ^ис^артириш маса-лалари буйича туман (ша^ар) ^окими ёрдамчилари ^амда ёшлар етакчилари фаолияти самарали йулга ^уйилсин" вазифалар ^уйилган.

Бугунги кунда мамлакатлар а^оли иш билан бандлигини таьминлашда ме^нат бозори инфрату-зилмасидаги барча воситачиларидан фойдаланиш заруриятини англашмоеда. Хал^аро ме^нат ташки-лотининг маьлумотларига кура, охирги йигирма йил ичида дунёда ме^нат бозорининг усиши, эгилувчан ва кучар шаклига айланишида рекрутинг агентли-кларининг урни бе^иёсдир.

УСУЛ-МЕТОД

Рекрутинг тушунчаси бир ^атор хорижий манба-ларда турлича эьтироф этилади. Жумладан «Ишга олиш» сузи французча, «рекутер» сузидан келиб чи^ан булиб, бу сузма-суз одамни ишга олиш, пуллик ^арбий хизматга ёллаш деган маьнони ан-глатади. Немис тилида ушбу атама аналоги - «ре-крутиеринг» - ёллаш, ишга олиш. Ушбу суз инглиз тилида ^ам худди шундай маьнога эга [1, 27].

Хусусан Академик КАбдурахмонов "Рекрутинг фаолияти - фойда олиш ма^садида иш берувчи(^и-дирувчи)лар учун ма^бул ходим (иш)ни топиш билан

богли^ хизмат курсатиш жараёнларидан иборат тад-биркорлик фаолиятидир"[2, 15] деб таьриф беради.

Рекрутинг агентликлар ишсизларни талаби буйича иш уринларини топиш, ишга ёллаш, саралаш, ба^олаш билан бир ^аторда глобаллашув давридаги тез узгарувчан ме^нат бозори талабларига номзод-ларни мослаштиришга ^ам хисса ^ушадилар. Зеро бу вазифанинг а^амиятини академик КХАбдура^ма-нов, и^тисод фанлари доктори, профессор Н.К.Зоки-роваларнинг "...ме^нат бозори ва иш билан бандлик ривожланиши ^онуниятлари ва тенденцияларининг та^лили асосида мазкур со^аларнинг туб муаммолари-ни ани^лаш ва уларни ^ал этиш йуллари ва усуллари юзасидан илмий асосланган тавсиялар тайёрлаш, ме^нат бозори самарадорлигини оширишга хизмат ^иладиган моделлар ишлаб чи^иш, ме^нат ресурслари прогнозлари асосида мамлакат ва минта^ани и^тисо-дий-ижтимоий ривожлантириш исти^бол режаларига ани^ликлар киритиш буйича хулосалар тайёрлашдан иборатдир" деб ифодалайдилар [3, 1].

А^оли иш билан бандлигини таьминлашнинг хусусий шакли сифатида рекрутинг агентликлари ^онуний жи^атдан Узбекистон ме^нат бозорига 2018 йилда кириб келди. Табийки фаолиятнинг янглиги, рекрутинг агентликлари тугрисида фу^ароларимиз-нинг тули^ маьлумотга эга эмаслиги натижасида бир ^атор муаммолар келиб чивди. Шунга кура рекрутинг агентликлари фаолиятини ху^у^ий ва ташкилий, и^тисодий механизмларини такомиллаштиришни талаб этади. Шу ма^садда тад^и^от жараёнида ти-зимли ёндашув, та^лил ва синтез, прогнозлаштириш усулларидан фойдаланилди.

Ю^оридаги фикрлар айни ва^тда мамлакатимизда а^олининг турмуш сифатини яхшилаш, иш билан бандликни таъминлаш муаммоларини ечишда давлат иш билан бандлик хизматлари билан бир ^аторда нодавлат иш билан бандлик органларининг ^ам фаолиятини ало^ида тад^и^ ^илиш зарурлигини курсатади.

НАТИЖАЛАР

Коронавирус пандемияси туфайли дунё ме^нат бозори Иккинчи жа^он урушидан кейинги энг жиддий

f В Alfrai anus

Хмррг xalqaro ilmiy jurnal

ин^ирозни бошдан кечирмовда. Бандлик ва ме^нат муносабатлари вазирлигининг маьлумотларига кура, пандемия пайтида Узбекистонда ишсизлик даражаси ^арийб 2 миллион кишига етган. Жорий ^илинган карантин чекловлари натижасида 500 мингга я^ин юртдошларимиз хорижий давлатлардаги иш жойларига кета олмаган [4].

Дунё давлатларида таш^и ва ички миграция деяр-ли изидан чи^иб кетди. 2020 йил мамлакатга келиб тушган трансчегаравий пул утказмалари ^ажми 2,4 млрд. долларни ташкил этиб, утган йилнинг мос даврига нисбатан 156 млн. долларга ёки 6 фоизга камайган [5].

Бундай шароитда а^олининг ишсиз ^атламига иш топиб бериш, таш^и ме^нат миграциясини яна аввалги ^олатига ^айтаришда хусусий бандлик агентликлари яьни рекрутинг агентликларининг а^а-мияти ^ам сезиларли даражада ошиши табиий ^ол.

Жа^он ме^нат бозори тизимида TEK systems US, Hays plc, Cegos France, Modis, Harvey Nash, Michael Page International UK, Heidrick&Struggles, Futurestep, Antal International, Michael Page International US каби ташкилотлар рекрутинг хизматларини курсатиш со^асидаги энг кучли ва етакчи агентликлардан ^исобланади [6].

Хорижда хусусий бандлик агентликлари рекрутинг агентликлари деб номланади ва муста^ил субъект сифатида корхоналар (иш берувчи)га ^амда иш ^идираётганларга хизмат курсатади. Рекрутинг агентликлари ва уларнинг фаолияти шу даражада самарали ^исобланадики, у ^атто хал^аро куламда ^у^у^ий тартибга солинган. Дастлаб, Хал^аро Ме^нат Ташкилоти томонидан 1949 йилда "Ишга ёллаш буйича пуллик бюролар тугрисида"ги, 1988 йилда "Бандликка кумаклашиш ва ишсизликдан ^имоялаш тугрисида"ги кейинчалик, 1997 йили "Хусусий бандлик агентликлари тугрисида"ги 181-сонли конвенциялар ^абул ^илинган.

Рекрутинг компаниялари ^ар йили жа^он ми^ё-сида 8-10 миллион кишини иш билан таьминлашга ^исса ^ушади. Аммо мамлакатимизда хусусий ташкилотлар томонидан фу^ароларни республикамиз ва чет элда ишга жойлаштириш буйича амалиёт ^али тули^ шаклланмаган.

Узбекистан Республикасида 2018 йили "Хусусий бандлик агентликлари тугрисида"ги Конун ^абул ^или-ниши билан ушбу фаолиятнинг ^ущий асоси яратил-ди. Республикамизда 2020 йил 15 июль ^олатига кура хусусий бандлик агентликлари реестридан жами 103 та ташкилот руйхатдан утган булиб, лицензия берилган ташкилотлар сони - 36 тани ташкил ^илади.

"Хусусий бандлик агентликлари тугрисида"ги конунга кура хусусий бандлик агентликлари ^уйидаги хизмат турларини курсатиши мумкин:

Узбекистон Республикаси ^удудида иш ^идира-ётган шахсларга иш танлаш;

иш берувчилар учун кадрлар танлаш; Узбекистон Республикасидан таш^аридаги ишни ^идираётган шахсларни ишга жойлаштириш;

ишга жойлаштириш со^асида ахборот ва масла^ат хизматлари.

Эндиликда фу^ароларни хорижда ишга жойлаштириш буйича курсатилган хизматлар учун хусусий бандлик агентликлари томонидан ^а^ олиш та^ланди. Фу^ароларни хорижда ишга жойлаштириш буйича лицензияга эга хусусий бандлик агентликлари ахборот ва масла^ат хизматлари учун базавий ^исоблаш мивдорининг бир бараваридан, яъни 223 минг сумдан куп пул олиши мумкин эмас.

Чет эллик иш берувчи ва ^амкори билан шарт-номалар тузмасдан, фу^ароларга хизмат курсатиш та^и^ланади ^амда ушбу шартномалар хусусий бандлик агентликларининг расмий веб-сайтида жой-лаштирилиши лозим. Утган давр мобайнида хусусий бандлик агентликлари реестридан 104 та юридик шахс руйхатдан утган булиб, ^озирги кунда улардан 18 таси фу^ароларни хорижда ишга жойлаштириш ^у^у^ини берувчи лицензияга эга [7].

Узбекистон Республикасидан таш^аридаги ишни ^идираётган шахсларни ишга жойлаштириш буйича фаолият лицензия асосида амалга оширилади. Яъни лицензия мавжуд булмаса агентлик Узбекистон Республикасидан таш^аридаги ишни ^идираётган шахсларни ишга жойлаштириш буйича фаолиятни амалга ошира олмайди. Айрим хусусий бандлик агентликлари ра^барларининг но^онуний хатти-^аракатлари ^онуний асосда муваффа^иятли фаолият курсатиб келаётган бандлик агентликлари фаолиятига ^ам соя солди ^амда фу^аролар уртасида хусусий бандлик агентликлари фаолиятига нисбатан ишончсизлик кайфияти уйгонишига сабаб булди.

Шунинг учун ^ам хусусий бандлик агентликлари фаолиятини янада исло^ ^илиш ва фу^аролар ишон-чини ^айтариш долзарб масаладир. Адлия вазирли-ги томонидан мутасадди ташкилотлар билан бирга ишлаб чи^илган "Лицензиялаш ва рухсат бериш тартиб-таомилларини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги Президент Фармони лойи^аси хусусий бандлик агентликлари фаолиятига оид айрим масалаларни ^ам ^амраб олган.

Амалдаги "Узбекистон Республикасидан ташкарида иш излаётган шахслар ишга жойлаштириш буйича фаолиятни лицензиялаш тартиби тугрисида"ги низомга кура лицензия олиш учун ра^бар лавозимига тайинлаш тугрисидаги буй-ру^нинг ва ра^барнинг олий маълумотини тасди^лов-чи ^ужжатларнинг кучирма нусхаси тавдим ^илиниши зарур. Фармон лойи^асининг 5-иловасида Лицензия ва рухсат бериш хусусиятига эга ^ужжатларни олиш тартиб-таомилларини янада ^ис^артириш ва содда-лаштиришга ^аратилган чора-тадбирлар белгилаб берилган.

АШ^апш

хаЦаго Пш1у _)игпа1

Унга кура Ягона миллий ме^нат тизимига интеграция ^илиш ор^али ра^бар лавозимига тайин-лаш тугрисидаги буйру^нинг ва ра^барнинг олий маълумотини тасди^ловчи ^ужжатларнинг кучирма нусхасини таедwим этишни бекор ^илиш назарда тутилмовда.

Шунингдек, хусусий бандлик агентликлари билан фу^аролар уртасида тузилаётган ^ар бир шартнома-ни махсус яратиладиган электрон ахборот тизимига киритиш ва уни доимий янгилаб бориш талабини лицензия талаб ва шартларига киритиш ^ам назарда тутилган.

Шунингдек, хусусий бандлик агентликлари фа-олиятини янада ривожлантириш учун ^уйидаги таклифларни билдириб утмо^чимиз. Амалдаги Конунчилик буйича агентликларга лицензия чекланмаган муддатга берилади.

Хориж тажрибасига юзланадиган булсак, хусусий бандлик агентликлари фаолиятининг муваффа^ияти агентлик штатида малакали ходимларнинг мав-жудлиги, иш берувчи компаниялар билан бар^арор ало^алар, иш изловчилар ^а^идаги маълумотлар базасининг мавжудлиги, мутахассислар танлаб олишда илгор иш технологияларидан фойдала-ниш кабилар билан белгиланади [18 б. 8]. Хусусий бандлик агентлигининг ра^обатбардошлиги унинг ходимлари томонидан таъминланади [162 б. 9]. Агентликнинг мав^еи унда ишлайдиган мутахассислар даражаси билан белгиланади ва ходимларнинг касбий даражасини доимий равишда ошириб бориш - агентлик ишининг сифатини яхшилаш гаровидир.

Бундан таш^ари, Узбекистонда ^ам хусусий бандлик агентликларининг турларга ихтисослашишига эришиш мазкур со^ани ривожлантиришнинг янги бос^ичини бошлаб бериши мумкин.

Фикримизча лицензиянинг амал ^илиш мудда-тини белгилаш ма^садга мувофи^ ^исобланади. Лицензияга эга булган хусусий бандлик агентликлари лицензиянинг кейинги муддатга узайтири-лишига эришиш ма^садида уз фаолиятини ^онун ^ужжатлари талабларига огишмай амалга ошириш, ра^обатбардошлик, ишончлиликни таъминлашга купро^ эътибор ^аратиши мумкин булади. Бу борада хориж тажрибасига юзланадиган булсак, бир ^атор давлатларда лицензия, ^оида тари^асида, маълум муддатга берилади ва кейинчалик узайтирилиши мумкин. Мазкур тартиб Жанубий Корея ва Чехия дав-латларида 3 йилдан ошмайди, Филиппинда 4 йил, Японияда 3 йилга лицензия берилади ва кейинчалик уни 5 йилга узайтириш мумкин. Бундан кузланган ма^сад эса хусусий бандлик агентликларининг ма-съулиятини оширишдан иборат. Амалиётда айрим

агентликлар лицензияси бор була туриб хорижга бирорта ^ам ишчи кучи жунатмаган ^олатлар учраб турибди. Мазкур тартиб Узбекистон Республикаси ^онунчилигида ^ам уз ифодасини топса, бирорта ^ам ишчи хорижга юборилмаган лолларда агентликлар-нинг лицензияси кейинги муддатга узайтирилмас-лиги ма^садга мувофи^ булади. Уз навбатидафу^а-роларнинг хорижга ишга кетиш борасида алданиб ^олишининг^амолди олинади.

Сунгги ва^тларда фу^аролар бандлигини таъмин-лаш, а^оли даромадини ошириш, фаровонликка эришиш лозим булган куплаб лойи^алар ^аётга татби^ этилмо^да. Х,аммаси хал^ манфаатлари учун экани кундек аён. Аммо "гуруч курмаксиз булмаганидек" айни вазиятда уз чунтаги учун "фидойилик" курса-таётган шоввозлар [10] ^ам учраб турибди албатта.

Со^ани ривожлантириш ма^садида яратилган бу тизим узини унчалик о^ламади. Хорижда ишлаш истагида булган фу^аролар ва хусусий бандлик агентликлари билан богли^ муаммолар купайди. Афсуски, уларнинг аксарияти фирибгарлик ^урбо-нига айланди.

2019-2020 йилларда хусусий бандлик агентликларининг саъй-^аракати натижасида 3 минг 300 га я^ин фу^аро Россия, Туркия, Литва, Латвия, Польша, Болгария, БАА, Саудия Арабистони, Беларусь, Хорватия, Япония, Эстония, Крзогистон, Украина, Исроил, Германия, Греция, Катар каби давлатларга ^онуний тарзда ишга жойлаштирилди. Биро^ улар томонидан лицензия талаблари ва шартларини бузиш ^олатлари учрамо^да.

Маълумотларга кура, 11 та хусусий бандлик агентлиги томонидан фу^ароларга 71,8 миллиард сум мивдорида зарар етказилган ва уларга нисбатан жиноий иш ^узгатилган [11].

Президент Шавкат Мирзиёев "Биз учун ^ар бир иш жойи му^им. Инсоннинг бандлиги оиласининг фаровонлиги, эртанги кунга булган ишончи, давлат-габулган ишончи ортиши учун асос булиб хизмат ^илаётгани учун камида икки кишини иш билан таъ-минлаган ^ар бир тадбиркорга миннатдорчилик бил-диришга тайёрмиз" дея бир неча бор таъкидлаганди.

Бандлик ва ме^нат муносабатлари вазирлигининг маълумотларига кура, ме^нат му^ожирларининг аксарияти Таш^и ме^нат миграцияси масалалари агентлиги давлат унитар корхонаси хизматларидан фойдаланмайди. Жорий йилда мазкур агентлик 8 мингдан орти^ одамни ишга жунатган булса, Узбе-кистондан хорижга кетган ме^нат му^ожирларининг сони ^арийб 3 миллион кишини ташкил этади.

Хусусий бандлик агентликлари Узбекистондан ме^нат му^ожирларини Европа мамлакатларига, Японияга, Я^ин Шар^нинг бой мамлакатларига жунатиш ва уларни сифатли, яхши ^а^ туланадиган ва хавфсиз ишларга ишга жойлаштиришга ихтисо-слашган.

{? В АИта апш

Хмррг хаЦаго шшу _)игпа1

Хусусий бандлик агентликлари фаолиятини давлат томонидан рагбатлантириш, улар учун ^у-лай шарт-шароитлар яратиш, а^оли бандлигини таъминлаш со^асидаги дастур ва лойи^аларни амалга оширишда уларнинг иштирокини кенгайти-риш чора-тадбирларини куриш, уларнинг ташкилий, ^у^у^ий ва ме^нат фаолиятини ошириш буйича ишларни ^уллаб-^увватлаш ме^нат му^ожирлари о^имига - ун минглаб ишсизларга иш топишда самарали ёрдам беради. Бундай ёрдам давлатдан молиявий харажатларни талаб ^илмайди ва мам-лакатда давлат харажатларини оптималлаштириш ^арорига мос келади.

Бундан таш^ари Узбекистон Республикаси ^о-нунчилигига кура Республикадан таш^аридаги ишни ^идираётган шахсларни ишга жойлаштириш буйича хизматлар курсатиш учун лицензия даъвогари эл-лик минг АК|Ш доллари ми^доридаги маблагларни Узбекистон Республикаси Бандлик ва ме^нат муносабатлари вазирлиги ^узуридаги Хорижда ме^нат фаолиятини амалга оширувчи фу^ароларни ^уллаб-^увватлаш ^амда уларнинг ва манфа-атларини ^имоя ^илиш жамгармасида захира ^илиб ^уйиши керак. Лекин мазкур мивдор хусусий бандлик агентлиги билан шартномавий муносабатга кириш-ган барча мигрантларнинг йу^отишларини ^оплаб бериш учун етарли булмаслиги мумкин.

Шу сабабли Бандлик ва ме^нат муносабатлари вазирлиги томонидан ушбу суммани базавий ^исо-блаш ми^дорининг 8500 баравари ^илиб белгилаш (тахминан 200 минг АКШ доллари) таклифи илгари сурилди. Конуннинг 13-моддаси туртинчи ^исми ва 23-модда биринчи ^исмининг еттинчи хатбошисига киритилаётган "БХ,Мнинг 8500 баравари" ми^до-ридаги узгартириш юзасидан тан^идий фикрлар билдирилган [12].

Фикримизча бу билан ^ам муаммо ^ал булиб ^олмайди. Бунда мазкур мивдордаги пулни жамгар-мага ^уйиш хусусий бандлик агентликларини молиявий а^волини ёмонлаштириб ^уйиши мумкин, бу уларнинг уз фаолиятини самарали йулга ^уйиши, ра^обатбардошлиги ва малакали кадрларни жалб ^илиш каби фаолиятига салбий таъсир курсатади. Мазкур масала юзасидан хориж тажрибасига юзла-надиган булсак, купгина давлатларда гаров пулининг дифференциал шаклидан фойдаланилади. Бунда асосий мезон хусусий бандлик агентликлари томонидан хорижга ишлаш учун юбориладиган мигрантлар сонига ^араб тулов ми^дори таба^алаштирилиб белгиланади.

Хулоса ^иладиган булсак, хусусий бандлик агентликлари фаолияти ривожланишига тус^инлик ^иладиган ^олатлар бартараф этилмас экан, мазкур со^а уз урнини йу^ота боради.

Х,ар ^андай хусусий агентлик ма^сади муста^ил равишда учта масалани ечишдан иборат: 1) буюрт-

мачи-компаниянинг кадрларга э^тиёжини тушуниш; 2) бу э^тиёжпарга энг куп даражада мувофи^ кела-диган таклифлар ичидан топиш; 3) келгуси ишчилар-нинг максимал омилкорлиги ва тартиблилиги буйича буюртмачига кафолат бериш ма^садида олдинги номзодларни текши-риш.

Узбекистонда 4 йил ичида 71 та хусусий бандлик агентлигининг лицензияси бекор ^илинди (аксарияти - уз хо^иши билан). Хрзирда фаолият юритаётган агентликлар сони бор-йуги 6та долган. Ме^нат вазирлиги фу^ароларни чет элда ишга юборишни ваъда ^илиб пул олувчи ^аллоблардан ого^лантирди. Конунга биноан, ХБА фу^ародан унга чет элда иш топиб бергани учун пул олишга ^а^и йу^.

Узбекистонда хусусий бандлик агентликлари фаолиятига рухсат берилган 2018 йилдан то ^о-зиргача 71 та ХБАнинг лицензияси бекор ^илинган. 59 та ^олатда корхона узи ариза билан мурожаат ^илган булса, 12 та агентликка нисбатан жиноят иши очилган.

Унга кура, бугунги кунда 6 та хусусий бандлик агентлиги фаолият юритмовда. Аслида, лицензияси бор ва хорижга ишга жойлаштириш ^у^у^ига эга ХБАлар сони 9 та, аммо 2 тасининг лицензияси БХ,Мнинг 800 баробари мивдоридаги пул маблагла-рини захира ^илмаганлиги учун 6 ой муддатга ва^тинчалик тухтатилган, яна биттасининг устидан шикоят ва мурожаатлар келиб тушгани учун уларда ^ушимча текширув утказилиб, лицензияси 10 кунга тухтатилган [13].

Шунинг учун ^ам сунгги йилларда ташкил этил-ган хусусий бандлик агентликларининг фаолиятини ^у^у^ий тартибга солиш ва эндигина вужудга кела бошлаган бу со^ани ривожлантириш бугунги куннинг долзарб масалаларидан биридир. Хусусий бандлик агентлиги фаолиятини янада такомиллаштириш, фу^ароларни ташкиллаштирилган ^олда жалб этиш-ни ме^нат миграциясининг устун шакли сифатида ривожлантириш ва фаолиятини мониторинг ^илиш зарур ^исобланади.

Авваламбор хусусий бандлик агентликлари фа-олиятининг илмий асослари та^лил ^илиш;

уларнинг жа^онда ра^обат ^ила олиши учун хориж тажрибасидан келиб чи^иб ихтисослашуви;

^ишло^ ^удудларда хусусий банд-лик агентликларини ташкил этиш;

^ишло^ ме^нат бозорининг муайян сегментида хусусий бандлик агентликлари фаолиятини ихти-сослаштириш;

туманлар БКМлари билан ^амкорликни йулга ^уйиш;

хорижга ишчи кучини экспорт ^илишни рагбат-лантириш;

хусусий агентликларни ^ишло^ ме^нат бозорида ра^обатбардошлиги паст булган а^оли категорияла-ри билан ишлашини йулга ^уйиш;

Alfraganus /ЙШ

xalqaro ilmiy jurnal >Mp-7

хусусий бандлик агентликларида фаолият юритувчи малакали рекрутерлар, консултантлар, менежер-ларни тайёрлаш, уларни хорижда малакасини ошириш;

уз иш жараёнларида турли хил рекрутинг, яъни ишга олиш технологияларидан фойдаланиши; иш излаётган ходимларни кидириб, уларни танлаб олишда узига хос услублар, йуллар, ёндашувлар ёрдамида харакат килиши кабиларга алохида эътибор каратиш лозим.

Шундай экан бугунги вазиятда хусусий бандлик агентликлари фаолиятини ривожлантириш, уларга хар томонлама кумаклашиш мухим ахамият касб этади. Шу билан бирга Ягона миллий мехнат тизими ахборот дастурини ишга тушириш, мехнат мигрантларининг хукук ва манфаатларини химоя килиш, хорижда булиб кайтган мехнат мигрантларни ишга жойлаштириш, бепул касбга укитиш каби тадбирларни амалга ошириш максадга мувофик.

1. В.Г Гак янги француз-русча лугати / К.А.Ганшин.- 9-чи эд., Рев.-М.: рус тили -Медиа, 2004. - 1195 б.

2. К.Абдурахмонов, С.Гойипназаров. Рекрутмент."Фан "нашрёти 2021 й. -15 бет.

3. КХАбдурахмонов, Н.К.Зокирова, Мехмат бозори назариясига янгича ёндашув-лар.Интисодиёт ва инновацион технологиялар" илмий электрон журнали. Т.: № 1, 2011 йил. -1 б.

4. Карантин сабаб хориждаги ишига мбайта олмаган узбекистонликлар сони очинланди https://qalampiir.uz/news/karantin-sabab-khorizhdagi-ishiga-k-ayta-olmagan-uzbekistonliklar-soni-ochik-landi-23734

5. Узбекистонга хориждан валюта кириши камайди. https://qalampir. uz/news/uzbekistonga-khorizhdan-valyuta-kirishi-kamaydi-23159

6. Хусусий бандлик агентликларини нандай узгаришлар кутмонда? http://fikr.uz/blog/ mehnat_huquqi/khususij-bandlik-agentliklarini-andaj-zgarishlarkutmo_da.html

7. Агентлик ва хусусий бандлик агентликлари фаолияти туFрисида.https://labormigratюn. uz/statics/show/3

8. Суннатов Ж.С."Хусусий бандлик агентликлари фаолиятини хунуний тартибга солиш ва сохани ривожлантириш масалалари". Юридик фанлар ахборотномаси. Илмий-амалий хунуний журналнинг Магистратура талабаларининг илмий манолалари (махсус сон). 16-21 б

9. Суннатов Ж.С. Хусусий бандлик агентликлари фаолиятида замонавий маркетинг фаолиятини ривожлантиришнинг янги Узбекистон интисодиётида тутган урни. "Бакалавриат ва магистратура талабаларининг илмий ишлари" халнаро масофавий илмий-амалий конференция якунлари буйича илмий ишлар туплами. Б.162.

10. «Korean and migration xususiy bandlik agentligi» буйича суд иши бошланди. https://kun.uz/ news/2020/06/02/korean-and-migration-xususiy-bandlik-agentligi-boyicha-sud-ishi-boshlandi

11. Хусусий бандлик агентликлари https://uza.uz/oz/posts/hususiy-bandlik-agentliklari-faoliyati-ozini-oqlayaptimi_321360?q=%2Fposts%2Fhususiy-bandlik-agentliklari-faoliyati-ozini-oqlayaptimi_321360

12. Хусусий бандлик агентликлари сони ошса хизмат курсатиш сифати яхшиланадими?. https://uza.uz/oz/society/khususiy-bandlik-agentliklari-soni-oshsa-khizmat-k-rsatish-s-11-04-2020

13. Лицензияга эга ХБАлар сони 9та нолди. Хорижда иш ваъда нилувчи фирибгарлардан огох булинг. https://kun.uz/news/2022/07/06^isenziyaga-ega-xbalar-soni-9ta-qoldi-xorijda-ish-vada-qiluvchi-firibgarlardan-ogoh-boling

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.